इयत्ता ५वी शिष्यवृत्ती परीक्षा: महत्वाचे वाक्य प्रचार अर्थासह

इयत्ता ५वी शिष्यवृत्ती परीक्षा: महत्वाचे वाक्य प्रचार अर्थासह

इयत्ता पाचवी शिष्यवृत्ती परीक्षेमध्ये वाक्य प्रचार हा अत्यंत महत्वाचा घटक आहे. योग्य अर्थ लक्षात ठेवणे आणि वाक्यात वापरणे ही यशाची गुरुकिल्ली आहे. खाली दिले आहेत सर्वाधिक विचारले गेलेले वक्यप्रचार व त्यांचे सोपे अर्थ.

---

🔹 ५० महत्वाचे वाक्य प्रचार आणि अर्थ:

• पाणी प्यायल्यासारखे वाटणे – खूपच आरामदायक वाटणे
• नांगर टाकणे – स्थायिक होणे
• धांदरट होणे – घाबरणे
• डोंगर पोखरून उंदीर काढणे – खूप प्रयत्न करून काहीच साध्य न होणे
• नाकाला न लागणं – काहीही काम न करणं
• हातपाय गाळणे – थकून जाणे
• भांगेरी वळणे – चुकीच्या वाटेने जाणे
• आंगठा दाखवणे – नकार देणे
• जळजळीत डोळ्यांनी पाहणे – रागाने पाहणे
• भुईसपाट करणे – पूर्णपणे नष्ट करणे

➡️ वाक्य प्रचार PDF डाउनलोड करा (50+)

---

📌 अभ्यास टिप:

• दररोज ५ वाक्य प्रचार लक्षात ठेवा व वाक्य तयार करा.
• सरावासाठी क्विझ/वर्कशीट वापरा.
• आणखी वाक्य प्रचार लवकरच अपडेट केले जातील.

१०० वाक्यप्रचार - इयत्ता ५ वी शिष्यवृत्ती परीक्षेसाठी

या वाक्यप्रचारांचा अभ्यास करून तुम्ही परीक्षेतील वाक्यप्रचार संदर्भातील प्रश्न सोप्या पद्धतीने सोडवू शकता.

अ.क्र.	वाक्यप्रचार	अर्थ
1	अक्कल गहाण टाकणे	विचार न करता वागणे
2	आकाशाला हात लावणे	फार मोठेपणा करणे
3	उंदीर शहाणा होणे	धोक्यात समजूतदार वागणे
4	उधळलेला घोडा होणे	विनाशाकडे जाणे
5	कानाला खडा लावणे	पुन्हा तसंच न करण्याची शपथ घेणे
6	खडे फोडणे	खूप मेहनत करणे
7	गाढवाचे डोके	मूर्खपणाचे वागणे
8	घोळ घालणे	काम बिघडवणे
9	चहूकडे नाव होणे	सर्वत्र प्रसिद्ध होणे
10	छातीठोकपणे सांगणे	पूर्ण खात्रीने सांगणे
11	जळजळीत उत्तर	तिखट भाषेत उत्तर देणे
12	झाकली मुठ सणासुदीला	गुपित वेळ आली की उघड करणे
13	टेबलावर ठेवणे	स्पष्टपणे मांडणे
14	डोक्यावर बसवणे	खूप मान देणे
15	तोंडात राम बुडाखालची बाम	दांभिकपणा
16	थैल्या रिकाम्या होणे	पैसे खर्च होणे
17	दात दाखवून लचका तोडणे	चांगलं बोलून वाईट करणे
18	धडपडणे	मोठ्या प्रयत्नाने काम करणे
19	नाचता येईना अंगण वाकडे	स्वतःच्या चुका झाकणे
20	पायघड्या घालणे	खूप स्वागत करणे
21	फुकटची सलगी	अनावश्यक मैत्री
22	बोंबाबोंब होणे	गोंधळ उडणे
23	भरकटणे	मार्ग चुकणे
24	भोंगळ कारभार	अकार्यक्षम व्यवस्था
25	माझं मला कळे	स्वतःच्या मनाचेच ऐकणे
26	मोठी तोफ	महत्त्वाची व्यक्ती
27	यत्नाला यश	प्रयत्न केल्यास यश मिळते
28	रांगडं बोलणं	थेट भाषण
29	लग्नाची बोळवण	चुकीची सुरुवात
30	शिक्का बसणे	मंजुरी मिळणे

क्रमांक	वाक्यप्रचार	अर्थ
31	आगीत तेल ओतणे	भांडण वाढवणे
32	आसूड ओढणे	कडक शब्दांत टीका करणे
33	इंगा दाखवणे	धमकी देणे
34	उदंड आवडणे	खूप आवडणे
35	एक गाठ दोन कोंबड्या	थोड्याशा साधनात अधिक काम करणे
36	ओसाड जागा	रिकामी जागा
37	कडाक्याची थंडी	खूप थंडी
38	कानफाड उत्तर	तिखट उत्तर
39	कंबर कसणे	तयारीला लागणे
40	खळखळाट करणे	गोंधळ घालणे
41	गुरूजींची रजा	शाळा सुटणे
42	घोळक्यात मिसळणे	समूहात सामील होणे
43	चपराक बसणे	मजबूत शिक्षा होणे
44	छोट्या तोंडी मोठा घास	सामर्थ्यापेक्षा अधिक अपेक्षा ठेवणे
45	जळका आवाज	रागावलेला बोलणे
46	झडप घालणे	तयारीने झटकन कृती करणे
47	टोकाची भूमिका	पराकोटीची भूमिका
48	ठसका बसणे	भान राहणे
49	डाव मांडणे	चाल खेळणे
50	ढगफुटी होणे	भयंकर पाऊस
51	तुटपुंजं ज्ञान	अर्धवट माहिती
52	थट्टा करणे	मजाक उडवणे
53	दुकटं बोलणे	दांभिक बोलणे
54	धडपड चालू ठेवणे	सतत प्रयत्न करणे
55	नाव ठेवणे	आरोप करणे
56	पाणउतारा करणे	खालच्या दर्जाचं उत्तर देणे
57	फारच पुढे जाणे	मर्यादा ओलांडणे
58	बगळ्याची भूमिका	दांभिकपणा करणे
59	बुडाखालची वाळू सरकणे	धोका ओळखणे
60	भसाभस खाणे	घाईने खाणे
61	मुलांवर लक्ष ठेवणे	नजर ठेवणे
62	यशस्वी होणे	यश मिळवणे
63	रंग उडणे	भीतीने फिकट होणे
64	लज्जा वाटणे	शरम वाटणे
65	वाऱ्यावर सोडणे	लक्ष न देणे
66	शिक्का बसणे	मंजुरी मिळणे
67	साखरपेरणी करणे	गोड बोलणे
68	हट्ट करणे	अडून बसणे
69	अत्याचार सहन करणे	जुलूम सहन करणे
70	इवलासा मुद्दा	छोटा विषय
71	उपकार विसरणे	कृतघ्न होणे
72	काटकसरीने वागणे	जपून खर्च करणे
73	खोड काढणे	मजाक करणे
74	गाडी रुळावर येणे	काम सुरळीत होणे
75	चिकटपणा करणे	पाठलाग करणे
76	जमिनीवर आणणे	प्रतिष्ठा कमी करणे
77	झाडू मारणे	साफसफाई करणे
78	टाळ्या वाजवणे	प्रशंसा करणे
79	ठाम भूमिका घेणे	स्पष्ट मत मांडणे
80	डोंगराएवढं करणे	साधं मोठं करून सांगणे
81	ढोल वाजवणे	गोष्टी जाहीर करणे
82	ताबा मिळवणे	नियंत्रण मिळवणे
83	थापा मारणे	खोटं बोलणे
84	दोषारोप करणे	आरोप लावणे
85	धाडस करणे	धैर्याने पाऊल टाकणे
86	नाचणे भाग पडणे	विकट स्थितीत येणे
87	पंख पसरवणे	स्वतंत्र होणे
88	पाठ फिरवणे	साथ सोडणे
89	फाजील आत्मविश्वास	अतिआत्मविश्वास
90	बळीचा बकरा	दोष दुसऱ्यावर टाकणे
91	भूतकाळात रमणे	जुन्या गोष्टी आठवणे
92	मुलगी वाऱ्यावर देणे	लग्न लावून देणे
93	योग्य वेळ साधणे	योग्य संधी मिळवणे
94	राहुलच्या तालावर नाचणे	दुसऱ्याच्या आदेशावर वागणे
95	लपवाछपवी करणे	खोटं बोलणे
96	वाटा चुकणे	मार्गांपासून दूर होणे
97	शब्द पाळणे	दिलेले वचन पूर्ण करणे
98	सिंहाचा आक्रमण	जोरात हल्ला
99	हिशोब चुकवणे	फसवणूक करणे
100	हात धुणे	संपवणे किंवा परित्याग करणे

सूचना: या सर्व वाक्यप्रचारांचे अर्थ लक्षात ठेवून, प्रत्येकावर एक उदाहरण तयार करून सराव करा.

वाक्यप्रचार (१०१ ते १५०) - इयत्ता पाचवी साठी

क्र.	वाक्यप्रचार	अर्थ
101	कान टवकारणे	लक्ष देणे
102	खडा मारणे	विरोध करणे
103	धाक दाखवणे	भीती घालणे
104	कातडी वाचवणे	स्वतःचा बचाव करणे
105	गप्प बसणे	शांत राहणे
106	झाडावर चढवणे	खुशामत करणे
107	मस्ती चढणे	उद्दाम होणे
108	नावाला शोभा आणणे	प्रतिष्ठा वाढवणे
109	मेंढरं बनणे	विचार न करता अनुकरण करणे
110	ठोकताळा बांधणे	अंदाज बांधणे
111	गरज पडणे	आवश्यकता निर्माण होणे
112	हिशोब साफ करणे	संबंध संपवणे
113	हात धरून चालवणे	मदत करणे
114	बोटचेपणे वागणे	स्पष्ट मत न देणे
115	तोंडातून बोलणे	स्वतः बोलणे
116	अंधारात ठोकर लागणे	माहितीअभावी चूक होणे
117	उगाच चुलीवर वाजणे	कारण नसताना त्रास होणे
118	ताटातूट होणे	संबंध तुटणे
119	संधी साधणे	योग्य वेळेत काम करून घेणे
120	मुळापासून उखडणे	संपूर्ण नष्ट करणे
121	आपलं नशीब आजमावणे	प्रयत्न करणे
122	बोटचेपणाने टाळणे	जबाबदारी न घेणे
123	खालचा आवाज	कमी ताकदीत बोलणे
124	भांडण उकरणे	जुने विषय पुन्हा उकरणे
125	गोड बोलणे	प्रेमळ बोलणे
126	डाव साधणे	युक्ती लावणे
127	तोंड चुकवणे	टाळाटाळ करणे
128	कानावर पडणे	ऐकू येणे
129	उघडं पाडणे	गुपित उघड करणे
130	एक घाव दोन तुकडे	एका कृतीत दोन परिणाम
131	रान माजणे	अनियंत्रित होणे
132	डाव खेळणे	योजना रचणे
133	शेवटपर्यंत साथ देणे	अखेरपर्यंत साथ देणे
134	गोष्टी वाढवणे	उगाच मोठं करणे
135	नको ती गंगा वाहणे	नको तिथे हस्तक्षेप करणे
136	परत फिरणे	निर्णय बदलणे
137	शेवट गाठणे	अंती पोचणे
138	खोटं सांगणे	असत्य बोलणे
139	पाठ थोपटणे	कौतुक करणे
140	तोंड ओळखणे	आपुलकी दाखवणे
141	बोट ठेवता येणार नाही	खूप नीटस असणे
142	हद्द ओलांडणे	मर्यादा पार करणे
143	जळफळाट होणे	असूया होणे
144	खालचा हात असणे	कमी दर्जाचा असणे
145	डोळ्यांत धूळ फेकणे	फसवणे
146	ओळख न दाखवणे	अनोळखीप्रमाणे वागणे
147	शंख वाजवणे	धोका सांगणे
148	शहाणपण शिकवणे	उपदेश करणे
149	काळजीच्या खिंडीत जाणे	चिंतेत पडणे
150	बंद दार ठोठावणे	निष्फळ प्रयत्न करणे

वाक्यप्रचार (१५१ ते २००) - इयत्ता पाचवी साठी

क्र.	वाक्यप्रचार	अर्थ
151	पाठीशी उभं राहणं	मदतीसाठी तयार असणे
152	दगडावर माथा आपटणे	निष्फळ प्रयत्न करणे
153	शिळ्या कढीला उकळी आणणे	जुने विषय पुन्हा उकरणे
154	तोंडावर पडणे	अपयशी होणे
155	हात आखडता घेणे	मदत न करणे
156	खोलात न जाणे	फार विचार न करणे
157	हातातोंडाशी आलेला घास निघणे	अंतिम टप्प्यावर संधी हुकणे
158	बोलताच होणे	लवकर होणे
159	पाण्यात पाय टाकणे	धोका पत्करणे
160	सूतावरून स्वर्ग गाठणे	थोडक्याच गोष्टीवरून निष्कर्ष काढणे
161	पाणी पाजणे	पराभूत करणे
162	नाक उंचावणे	अहंकार दाखवणे
163	अक्कल ठिकाणावर येणे	शहाणपणा येणे
164	मुलांसारखं वागणे	अविचारी वर्तन करणे
165	मधला रस्ता काढणे	समाधानाचा मार्ग निवडणे
166	शेवटचा श्वास घेणे	मरण पावणे
167	गुपचूप होणे	शांत राहणे
168	मागे सरणे	पाठ फिरवणे
169	दिसतं तसं नसतं	खरं वेगळं असतं
170	दिसायला सिंह पण...	दिसणं वेगळं, कृती वेगळी
171	हातात ठेवणे	सोपं करणे
172	कानफटात बसणे	साबक मिळणे
173	साखरपुडा होणे	विवाहाची बोलणी ठरणे
174	हातातून निसटणे	संधी जाणे
175	सोंग आणणे	खोटं वागणे
176	चारचौघात वावरणे	लोकांत वागणे
177	तोंड फिरवणे	दुरावा ठेवणे
178	हात टेकणे	शरण जाणे
179	शब्दाला जागणे	दिलेला शब्द पाळणे
180	बोलणं पचवणे	गुपित सांभाळणे
181	पोटात काहीतरी असणे	गुपित असणे
182	घराचा उंबरठा ओलांडणे	घर सोडून बाहेर पडणे
183	ओळख दाखवणे	संबंध जपणे
184	नाव न घेता बोलणे	अप्रत्यक्ष बोलणे
185	डोक्यावर बसणे	अधिकार गाजवणे
186	आगीत तेल ओतणे	वाद अधिक भडकावणे
187	पाण्यातल्या पोहण्या	अशक्य गोष्ट साध्य करणे
188	दात दाखवणे	खोटं हसणे
189	कानाडोळा करणे	जाणूनबुजून दुर्लक्ष करणे
190	उखडून टाकणे	पूर्णपणे संपवणे
191	छातीठोक दावा करणे	खंबीरपणे सांगणे
192	पापाची टोचणी होणे	चुकीचं केल्याचं भान येणे
193	गहाण टाकणे	वचनबद्ध होणे
194	रंग उडणे	घाबरणे
195	ओझं हलकं होणे	मन मोकळं होणे
196	भोंगळ काम करणे	नासधूस करणे
197	शब्द खाली पडणे	अपमान होणे
198	नकली हसू	खोटं हसणे
199	पाठीमागे बोलणे	अनुपस्थितीत टीका करणे
200	पडत्या काळात साथ देणे	अडचणीच्या वेळी मदत करणे

👉 सदर ब्लॉग वाचणाऱ्यांसाठी: खाली दिलेल्या लिंकवरून NMMS व शिष्यवृत्ती परीक्षेचे अभ्यास साहित्य मिळवा.